De period 2010-heden

50 jaar migratie > De period 2010-heden

In 2010 begint het eerste proces tegen Geert Wilders.
Het is ook het jaar dat zijn PVV 24 zetels in de Tweede Kamer behaalt en aan het eerste kabinet Rutte (CDA, VVD) gedoogsteun geeft. Tegen de komst van het kabinet werd geprotesteerd door migrantenorganisaties die opriepen tot ‘waakzaamheid en binding’.

Strafrechtadvocaat Peter Plasman en misdaadjournalist Peter R. de Vries gaan in op het proces tegen Geert Wilders, dat deze week van start is gegaan.

Wilders en Rutte I

In 2010 begint het eerste proces tegen Geert Wilders.
Het is ook het jaar dat zijn PVV 24 zetels in de Tweede Kamer behaalt en aan het eerste kabinet Rutte (CDA, VVD) gedoogsteun geeft. Tegen de komst van het kabinet werd geprotesteerd door migrantenorganisaties die opriepen tot ‘waakzaamheid en binding’. Het kabinet, met Piet Hein Donner en later Gerd Leers als verantwoordelijke ministers voor integratie, kondigde onder andere aan flink te bezuinigen op integratiebeleid, de export van kinderbijslag naar landen buiten de EU stop te zetten, illegaliteit strafbaar te stellen, de mogelijkheden tot gezinsvorming en hereniging verder te beperken en een niqaabverbod in te stellen. Aan de aanpak van discriminatie en het tegengaan van radicalisering werd geen aandacht meer besteed. Geen enkele van de maatregelen werden door het eerste kabinet Rutte, dat binnen anderhalf jaar weer viel, verwezenlijkt.

Rutte II

Tijdens de onderhandelingen van het kabinet Rutte II (VVD, PvdA) haalde de PvdA een uitgekleed kinderpardon binnen, maar de partij betaalde daar een flinke prijs voor in de vorm van diverse maatregelen op het terrein van integratie die ook al in het gedoogakkoord stonden van het kabinet Rutte I. Uiteindelijk haalden ook deze maatregelen het niet allemaal. Tegen de wens van de VVD werd illegaliteit bjvoorbeld niet strafbaar en werd de termijn voor naturalisatie niet verlengd. Er kwam uiteindelijk wel een verbod op gezichtsbedekkende kleding en er werd gekort op de uitkeringen aan zowel AOW’ers als weduwen en wezen in het buitenland.
In november 2014 werden de Kamerleden Tunahan Kuzu en Selçuk Öztürk uit de PvdA-fractie gezet, nadat ze niet hun vertrouwen wilden uitspreken in het integratiebeleid van minister Lodewijk Asscher (PvdA). Kuzu en Öztürk hadden onder andere bezwaren tegen de wijze waarop Asscher met de Turks religieuze stromingen (TRSO’s) omging. Het betekende het begin van de politieke partij DENK.

Aanpassing verdrag sociale zekerheid

In het Algemeen Verdrag inzake sociale zekerheid dat Nederland in 1972 met Marokko had gesloten, werden onder andere de kinderbijslag, bijstand, pensioenen en arbeidsongeschiktheid geregeld. Het was van het eerste kabinet Rutte al een wens geweest dit verdrag aan te passen om een “export van sociale zekerheden” tegen te gaan en het ‘woonlandbeginsel’ in te voeren. Dat betekent dat uitkeringen worden aangepast aan het (lagere) lokale prijspijl. Ook het tweede kabinet Rutte wilde het verdrag veranderen, maar de plannen van minister Asscher stuitten op verzet van zowel Marokkaans-Nederlandse organisaties als Marokko.
Het Samenwerkingsverband van Marokkaanse Nederlanders (SMN), de Marokkaanse Ouderenbond in Nederland (MOBiN) en het Euro-Meditteraan Centrum Migratie & Ontwikkeling (EMCEMO) probeerden de regering van mening te laten veranderen. Ze stelden onder andere dat een aanpassing van het sociale zekerheidsverdrag strijdig is met het uitgangspunt dat rechthebbenden op sociale uitkeringen niet ongelijk behandeld mogen worden.
Marokko wilde dat Nederlandse uitkeringen ook naar de Westelijke Sahara zouden mogen gaan, maar daar wilde Nederland niet aan meewerken omdat de annexatie van dat gebied door Marokko internationaal amper wordt erkend. Nadat Nederland dreigde het gehele verdrag eenzijdig op te zeggen, kwam er in 2016 toch een aanpassing van het verdrag. Sinds 1 oktober 2016 word het woonlandbeginsel toegepast op de volgende uitkeringen: de nabestaandenuitkeringen, de gedeeltelijke arbeidsongeschiktheidsuitkering (WGA-vervolguitkering), toeslagen in het kader van arbeidsongeschiktheid als aanvulling op een loondervingsuitkering, kinderbijslag en het kindgebonden budget.

De gevolgen van de oorlog in Syrië: radicalisering weer op de agenda en vluchtelingen

Het voorkomen van radicalisering kwam in deze jaren weer op de politieke agenda. Dat gebeurde nog niet na de aanslagen door de extreemrechtse Noor Anders Breivik, maar wel toen de Algemene Inlichtingen en Veiligheidsdienst (AIVD) in 2013 bekend maakte dat tientallen Nederlandse jongeren naar Syrië waren afgereisd om in de Syrische burgeroorlog deel te nemen aan de gewapende strijd. In de jaren daarop volgden diverse aanslagen in Europese steden. Het tweede kabinet Rutte presenteerde in augustus 2014 het Actieprogramma integrale aanpak jihadisme’.
Uit een Quickscan die het Samenwerkingsverband Marokkaanse Nederlanders (SMN) liet uitvoeren bleek dat er opnieuw veel initiatieven waren genomen door Marokkaans Nederlandse zelforganisaties en moskeeorganisaties om radicalisering te voorkomen.
De oorlog in Syrië leidde ook tot een toename van het aantal vluchtelingen uit dat gebied in Nederland in 2015 en 2016. Hier en daar werd in het land geprotesteerd tegen de komst van deze vluchtelingen.
Geregeld ging dit gepaard met racistische en islamofobe uitingen.

Tweede proces tegen Geert Wilders

Op 18 december 2014 maakte het OM bekend Geert Wilders opnieuw te gaan vervolgen. Aanleiding hiervoor waren 6400 aanklachten die tegen Wilders waren ingediend nadat hij op de avond van de gemeenteraadsverkiezingen van 19 maart 2014 aan een zaal met PVV-kiezers vroeg of ze meer of minder Marokkanen wilden. Het publiek scandeerde “minder, minder, minder’’, waarop Wilders zei: “Dan gaan we dat
regelen’’. Onder andere Emcemo, het Landelijk Beraad Marokkanen, het Samenwerkingsverband Marokkaanse Nederlanders (SMN) en de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland (RMMN) deden aangifte.
Op 9 december 2016 oordeelde de rechtbank dat Wilders schuldig was aan groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie. Hij werd vrijgesproken van aanzetten tot haat en kreeg geen straf. Zowel Wilders als het OM lieten daarna weten in hoger beroep te gaan.

Meer aandacht voor moslimdiscriminatie en islamofobie

In de jaren ’60 waren er al gevallen van moslimdiscriminatie bekend. In de jaren ’70 volgden in Rotterdam en Schiedam rellen met extreemrechtse jongeren die het op moslims hadden gemunt. Aan het begin van de jaren ’90 en tien jaar later na de aanslagen van 11 september en de moord op Theo van Gogh, was er een forse toename van geweld gericht tegen moskeeen. Toch duurde het tot 2010 voordat moslimdiscriminatie en islamofobie, zij het nog mondjesmaat, op de publieke en politieke agenda kwamen. Dat gebeurde dankzij onderzoek van Ineke van der Valk, publicaties op de blogs Frontaal Naakt en Republiek Allochtonië en dankzij activiteiten van organisaties als Emcemo, het Samenwerkingsverband Marokkaanse Nederlanders (SMN), het Landelijk Beraad Marokkanen, Al Nisa, Meld Islamofobie, het Collectief tegen Islamofobie en Discriminatie (CTID), SPIOR en het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO). Deze organisaties pleitten voor meer aandacht voor islamofobie en vroegen om aparte registratie van moslimdiscriminatie. Dat laatste geschiedt sinds 2016.

Rutte III

In oktober 2017 werd het derde kabinet Rutte (VVD, D66, CDA, ChristenUnie) beëdigd met Wouter Koolmees (D66) als minister van Sociale Zaken en verantwoordelijke voor het integratiebeleid. In het regeerakkoord van het derde kabinet Rutte wordt relatief veel aandacht besteed aan de opvang van vluchtelingen. Aan het verbeteren van de inburgeringsprogramma’s wordt door het kabinet prioritet gegeven. De rol van gemeenten bij de inburgering wordt weer groter, maar de verantwoordelijkheid voor de inburgering en integratie blijft primair bij de nieuwkomers liggen. Wanneer ze onvoldoende meewerken aan het inburgeringstraject, kunnen ze worden gekort op hun uitkering en maken ze minder kans op een permanente verblijfsvergunning.
Volgende generaties migranten zullen als het aan het kabinet ligt geen dubbele nationaliteit meer kunnen hebben.